De energie-voetafdruk van spullen
Veel mensen hebben niet in de gaten hoeveel energie het kost om spullen te maken en ‘af te danken’. Die grote hoeveelheden energie die er gaat zitten in de dingen die we kopen veroorzaken veel uitstoot. Het beperken van die emissies gaat het makkelijkst door minder spullen kopen. Als je alleen het hoognodige koopt, vermijd je veel onnodige uitstoot en verklein je daarmee je koolstof voetafdruk.
Omgerekend naar elektrische energie
Zaken als voertuigen, machines, witgoed, elektrische en elektronische apparatuur, ijzer, staal en droge bulkproducten komen meestal uit het buitenland, en vooral uit China, dat ‘de fabriek van de wereld’ is. Bij het bepalen van de energievoetafdruk van een land worden geïmporteerde gefabriceerde spullen meestal weggelaten. De gedachte is dat de industrie van een ander land verantwoordelijk was voor de energie. In Engeland bedragen die overzeese energiekosten voor het maken van geïmporteerde industrieproducten minstens 40 kWh per dag per persoon. 291 Ter vergelijking: 10 zonnepanelen leveren in Nederland een kleine 10 kWh per dag. 292
China en India ‘helpen’ om hun voetafdruk te verkleinen?
China en India blijven twee van de grootste uitstoters. Dat verklaart waarom de klimaatverandering voorlopig grotendeels onverminderd zal doorgaan, zegt Dr. Kevin Trenberth van Nationaal Centru for Atmosferisch Onderzoek.
293 Beide landen worden na al ernstig getroffen door klimaatverandering. In een IPCC-rapport wordt voorspeld dat hittegolven en vochtige hittestress in de 21e eeuw intenser en vaker zullen voorkomen in Zuid-Azië.
294
India moet zich zorgen maken over klimaatverandering. Hittegolven zouden heviger worden en het land kampt met een tekort aan grond- en oppervlaktewater.
295 In China liggen 16 van de 20 regio's, die wereldwijd het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. ~~ iv 13 Het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen door China is van groot belang voor het lot van de planeet.
296
Kun je daar als consument iets aan bijdragen? Emissies terugdringen is vooral belangrijk voor landen die veel onder klimaatverandering te leiden hebben. China en India produceren veel voor buitenlandse markten. Als je geen spullen uit die landen koopt, hoeft daar ook geen uitstoot voor plaats te vinden.
Het klimaat als persoonlijk verhaal
Voor milioenen mensen op de wereld is ‘klimaat’ onderdeel van hun dagelijks leven, omdat ze slachtoffer van zijn van de gevolgen: overstromingen, hittegolven, orkanen. Ze lijden onder de klimaaverandering, waaraan ze doorgaans zelf weinig hebben bijgedragen.
Voor de consument staat ‘klimaat’ niet centraal. Hij ziet voor zichzelf geen rol weggelegd en vindt dat overheid en bedrijfsleven moeten zorgen voor het tegengaan van opwarming en het aanpassen daaraan.
Toch is ook bij de consument ‘klimaat’ onderdeel van het dagelijks leven. Door zijn dagelijkse uitstoot is hij mede oorzaak van klimaatverandering. Zijn kleinkinderen gaan die waarschijnlijk aan de lijve ondervinden. Daarom is het zinvol om ‘klimaat’ te zien als een persoonlijke zaak.
Elke dag verergeren nieuwe broeikasgas emissies de opwarming van de planeet 451
Wat merken we van klimaatverandering?
Het valt niet mee om de verandering van het klimaat zelf ‘te ontdekken’ of vast te stellen. We raken snel gewend aan weersextremen. De Shifting Baseline theorie biedt daarvoor een verklaring. 298 We stellen ons er op in, of passen onze omgeving aan, door bijv. een airco om wat koelte te brengen tijdens hittegolven. Niet alleen de mens, maar ook de natuur lijdt sterk onder de opwarming, omdat veel dieren en planten kunnen zich niet op tijd aanpassen.
‘Persoonlijke benadering’ ‘in opkomst’
De wetenschap begint langzaam meer aandacht te geven aan de consument als oorzaak en verantwoordelijke voor de uitstoot van broekasgassen. 299 Er is nog te weinig onderzoek naar gedaan. 300
Het persoonlijk gerichte verhaal van Al Gore
An Inconvenient Truth vertelt een persoonlijk verhaal. Dat merkten in 2006 niet alleen de ‘leken’ kijkers op, maar ook critici en wetenschappers. De film was niet zozeer een oproep aan de politiek, ‘doe er iets aan’, maar een ‘uitnodiging’ aan de kijker, om in eigen leven het klimaat persoonlijk te nemen.
De film heeft in elk geval bijgedragen aan bewustwording bij het internationale publiek.
301 Maar heeft de film ook tot persoonlijke actie geleid? Want daar was het Al Gore zeker om te doen.
Alle oplossingen die in de film worden aangedragen gaan over persoonlijke consumptie. 302
Duidelijk is dat te zien aan de 2 projecten die Al Gore startte, die beiden als doel hadden persoonlijke klimaat-actie te bevorderen. Klimaatverandering aanpakken aan de basis was het doel. Dat probeerde hij te bereiken door het bevorderen van burgeractie tegen klimaatverandering en door het trainen van mensen om lezingen te geven over klimaataanpak door de burger zelf. 303
De boodschap van zijn film is wel opgepikt, bij verschillende ‘doelgroepen’:
bij wetenschappers
“Gore slaagt er ondertussen in om de “morele verplichting” van het verminderen van broeikasgassen
naar een persoonlijk niveau te brengen,
en probeert kijkers ervan te overtuigen dat hun eigen acties een verschil kunnen maken.”
304
bij ‘leken’
“Hij liet ons wakker en onrustig achter, klaar voor actie.”
Jeannie Babb, na het zien van de film
305
bij politici
“De film heeft zeker mensen wakker geschud en aangezet tot duurzamer gedrag.”
Bram Bregman, hoogleraar klimaatwetenschap
306
bij ‘critici’
“Al Gore beschrijft 15 manieren waarop individuen klimaatverandering kunnen aanpakken, onmiddellijk aanpakken, van het kopen van een hybride tot het uitvinden van een nieuwe, betere benaming voor de opwarming van de aarde.”
307
Ook achteraf wordt de boodschap opgemerkt, zoals op Wikipedia:
“We kunnen keuzes maken om onze individuele koolstofuitstoot naar nul te brengen.”
308
Waarom ‘hielp het niet’, Al Gore’s oproep?
De boodschap van de film sloeg duidelijk niet aan bij het grote publiek. Blijkbaar was het doel, netto-nul uitstoot nastreven in je persoonlijk leven, niet aantrekkelijk. Toch is de boodschap nog steeds actueel en wordt er onderzoek naar gedaan. Individuen en huishoudens kunnen, wanneer ze worden geconfronteerd met klimaatverandering, hun gedrag klimaat-vriendelijker maken, stelt een recent rapport.
309
Het idee van een ‘persoonlijke’ benadering is niet nieuw, daar werd 50 jaar geleden al over geschreven. Toen had dat betrekking op ‘milieu’ en het idee van persoonlijke verantwoordelijkheid. De laatste jaren komt er meer aandacht voor deze zgn ‘grassroot’ benadering: individuen en huishoudens kunnen emissies terugdringen. Er wordt steeds meer ingezien dat individuen een grotere rol moeten spelen bij het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.
310