Hoewel stelselmatig en door velen ontkend, heeft de consument wel degelijk een rol en verantwoordelijkheid in klimaatverandering. Een dubbele rol eigenlijk, want naast veroorzaker van de klimaatcrisis kan de consument daar ook slachtoffer van worden, al is die kans niet groot, want ‘rijke’ mensen de dans nog kunnen ontspringen.
Als veroorzaker wordt de consument flink uit de wind gehouden, alsof zijn bijdrage maar klein zou zijn. Maar als eindgebruiker heeft de consument juist een fors aandeel in emissie. Zo’n 2/3 van de werelwijde uitstoot is terug te voeren tot consumptie. Daarmee is de consument sleutelfiguur in de oplossing van de klimaatcrisis.

over het hoofd gezien

Tot nu toe zijn zelfs de meest ambitieuze klimaat-afspraken van landen lang niet voldoende. De inspanningen zijn vooral gericht op de productiekant, met de energietransitie als grote voorbeeld. De consumptiekant wordt echter vaak over het hoofd gezien, stelt milieuspecialist Laura Scherer. ²⁷⁶ die onderzoek doet naar de rol van de consument. Sommige onderzoekers menen dat de meeste klimaat-’oplossingen’ die tot nu toe zijn voorgesteld alleen symptomen bestrijden, in plaats van de hoofdoorzaak van de crisis aan te pakken. Aan de basis van de klimaatverandering zien ze een menselijke ‘gedragscrisis’. ²⁷⁷  Alle consumenten samen hebben de klimaatcrisis veroorzaakt. ²⁷⁸ 

Onze ogenschijnlijk onschuldige aankoopbeslissingen hebben verstrekkende gevolgen. ²⁷⁹  Bij bepaalde aankopen is het verband tussen product en emissie meteen duidelijk. Als je aan de pomp tankt, stoot je daarna de CO2 uit die in de brandstof ‘ingebakken’ zit. Bij voeding is dat veel minder goed te zien. Maar de boer die op de trekker het land ploegt, stoot daarbij ook CO2 uit. En de kunstmest kon alleen geproduceerd worden met flinke emissies. Fruit uit verre landen veroorzaakt uitstoot tijdens het transport per schip of vrachtwagen. Vlees en zuivel zijn belangrijke veroorzakers van ontbossing, die grote CO2-emissies tot gevolg heeft. 
De spullen die we kopen moeten geproduceerd worden, met uitstoot tot gevolg. Het gedrag van de burger en de keuzes van de consument bepalen de behoefte aan producten en diensten die de industrie maakt en levert. ²⁸⁰ Maar omdat de fysieke afstand tussen vraag en aanbod steeds groter wordt, zien mensen de vernietiging die hun consumptie veroorzaakt niet. Door globalisering wordt het milieu ver weg van waar we wonen ernstig aangetast. Maar we zijn afgeschermd van deze effecten en daarom zijn ze abstract voor ons. ²⁸¹ 

Wat kunnen we doen?

Dat hangt af van hoe hoog je ‘reikt’. Zoeken we naar een oplossing voor de klimaatcrisis? Of willen we de opwarming een beetje afremmen? De vraag wordt wel gesteld: hoe moeten we onze leefstijl veranderen om bij te dragen aan een duurzame toekomst? Maar dit is een erg ‘positief’ en ambitieus doel, misschien wel misleidend. Wat in ons vermogen ligt is om de schade die we veroorzaken tot een minimum te beperken. De toekomst zal naar verwachting niet duurzaam zijn, maar wellicht iets minder afschuwelijk dan sommige wetenschappers voorzien. ²⁸²